Türkiye, adalet sisteminde teknolojik bir devrime imza atarak, dünya hukuk tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir adım attı. Bu sabah yayımlanan Resmi Gazete kararıyla, ülkenin ilk yapay zeka destekli hâkimi resmen atandı. ‘ADALET 1.0’ kod adıyla tanıtılan bu sistem, hukuk camiasında ve kamuoyunda büyük bir merak ve tartışma dalgası yarattı. Peki, bu tarihi atama ne anlama geliyor ve sizin davanıza bir robot mu bakacak? Tüm detayları sizler için derledik.
Resmi Gazete’de Yayımlandı: Yeni Dönem Başladı
Adalet Bakanlığı’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı bilinen ‘Dijital Adalet Reformu’ kapsamında geliştirilen ‘ADALET 1.0’ projesi, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile resmen hayata geçti. Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, yapay zeka hâkim, ilk etapta pilot olarak belirlenen adliyelerde ve belirli dava türlerinde görev yapacak. Bu atama, yargı süreçlerini hızlandırmak, mahkemelerin iş yükünü azaltmak ve kararlarda tutarlılığı artırmak gibi iddialı hedeflerle kamuoyuna duyuruldu. Uzmanlar, bu adımın Türkiye’yi dijital hukuk alanında öncü ülkelerden biri yapabileceğini belirtiyor.
‘ADALET 1.0’ Nasıl Çalışacak? İşte Merak Edilenler
Peki, bir yapay zeka nasıl hâkimlik yapacak? Adalet Bakanlığı yetkililerinden alınan bilgilere göre, ‘ADALET 1.0’ sistemi, insan bir hâkimin yerine geçmek yerine, ona destek olacak bir ‘karar destek mekanizması’ olarak tasarlandı. Sistem, Türkiye’nin tüm kanunlarını, yönetmeliklerini, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay içtihatlarını ve milyonlarca emsal dava dosyasını saniyeler içinde tarayabiliyor.
Sistemin çalışma prensibi şu şekilde işleyecek:
- Dava dosyası sisteme yüklendikten sonra ‘ADALET 1.0’, ilgili tüm hukuki metinleri ve emsal kararları analiz edecek.
- Tarafların sunduğu delilleri ve argümanları objektif bir şekilde değerlendirecek.
- Mevcut kanunlar çerçevesinde olası karar taslaklarını, gerekçeleriyle birlikte hazırlayacak.
- Son kararı verme yetkisi ise yine insan bir hâkimde olacak. Hâkim, yapay zekanın sunduğu taslağı inceleyip, kendi vicdani kanaati ve tecrübesiyle nihai hükmü verecek.
Bu devrim niteliğindeki gelişmeleri en doğru ve hızlı şekilde haberparolam.com.tr olarak sizlere aktarmaya devam edeceğiz.
Hukuk Dünyası İkiye Bölündü: Fırsat mı, Tehdit mi?
Yapay zeka hâkimin atanması, hukukçular arasında da farklı görüşlerin ortaya çıkmasına neden oldu. Kimi uzmanlar bu gelişmeyi bir fırsat olarak görürken, kimileri ise ciddi endişelerini dile getiriyor.
Destekleyen Görüşler: “Adalet Hızlanacak”
Sistemi destekleyen hukukçular, özellikle icra, trafik cezaları, idari para cezaları gibi basit ve tekrar eden dava türlerinde ‘ADALET 1.0’ın büyük bir verimlilik sağlayacağını savunuyor. Yargıdaki iş yükünün azalmasıyla birlikte, hâkimlerin daha karmaşık ve insani faktörlerin ön planda olduğu davalara daha fazla zaman ayırabileceği belirtiliyor. Böylece, yıllarca süren davaların kısalması ve adalete erişimin hızlanması bekleniyor.
Eleştirel Yaklaşımlar: “Vicdani Kanaat Nerede Kalacak?”
Diğer yandan, bazı baro başkanları ve akademisyenler, ‘hâkimin vicdani kanaati’ ilkesinin göz ardı edilebileceği endişesini taşıyor. Hukukun sadece yazılı kurallardan ibaret olmadığını, insani duyguların, empatinin ve özel durumların da kararlarda etkili olduğunu vurguluyorlar. Ayrıca, yapay zekanın programlandığı algoritmalardaki olası önyargıların, adil yargılanma hakkını ihlal edebileceği de önemli bir endişe kaynağı. Bu konudaki en güncel tartışmaları ve uzman analizlerini haberparolam.com.tr‘den takip edebilirsiniz.
Vatandaşın Davasına ‘ADALET 1.0’ mı Bakacak?
En çok merak edilen soru ise vatandaşların davalarının bu yeni sistem tarafından görülüp görülmeyeceği. Bakanlık, pilot uygulamanın kapsamını net bir şekilde çizdi. İlk aşamada ‘ADALET 1.0’ sadece aşağıdaki dava türlerinde karar destek mekanizması olarak kullanılacak:
- İtiraz edilmemiş icra takipleri
- Trafik cezalarına yapılan itirazlar
- Basit usulde yargılanan idari para cezaları
- Belirli bir meblağın altındaki tüketici uyuşmazlıkları
Cinayet, boşanma, velayet, ağır ceza gibi insani ve karmaşık boyutları olan davalar, pilot uygulamanın tamamen dışında tutuluyor. Yetkililer, sistemin başarısı ve güvenilirliği kanıtlandıkça, kapsamın genişletilebileceğini ancak nihai kararın her zaman insanda olacağı ilkesinin korunacağını vurguluyor. Türkiye’nin adalet sistemindeki bu teknolojik devrimi, tüm yönleriyle analiz etmeye devam edeceğiz.
